نوروز یعنی روز به وقوع پیوستن اتفاقی بزرگ

نوروز ، یعنی روز نو . در روایات ما - بخصوص همان روایت معروفِ «معلّی‌بن‌خنیس» - به این نکته توجّه شده است . معلّی‌بن‌خنیس که یکی از رُوات برجسته‌ی اصحاب است و به نظر ما «ثقه» است ، جزو شخصیتهای برجسته و صاحب راز خاندان پیغمبر محسوب می‌شود . او در کنار امام صادق علیه الصّلاة والسّلام زندگی خود را گذرانده و بعد هم به شهادت رسیده است . معلّی‌بن‌خنیس - با این خصوصیات - خدمت حضرت می‌رود ؛ اتفاقاً روز «نوروز» بوده است - در تعبیرات عربی ، «نوروز» را تعریب می‌کنند و «نیروز» می‌گویند حضرت به او می‌فرمایند : «أتدری ما النیروز؟» (۱) آیا می‌دانی نوروز چیست؟

بعضی خیال می‌کنند که حضرت در این روایت ، تاریخ بیان کرده است ! که در این روز ، هبوط آدم اتّفاق افتاد ، قضیه‌ی نوح اتّفاق افتاد ، ولایت امیرالمؤمنین علیه السّلام اتّفاق افتاد و چه و چه . برداشت من از این روایت ، این نیست . من این طور می‌فهمم که حضرت ، «روز نو» را معنا می‌کنند . منظور این است : امروز را که مردم ، «نوروز» گذاشته‌اند ، یعنی روزِ نو ! روزِ نو یعنی چه ؟ همه‌ی روزهای خدا مثل هم است ؛ کدام روز می‌تواند «نو» باشد؟

شرط دارد . روزی که در آن اتّفاق بزرگی افتاده باشد ، نوروز است . روزی که شما در آن بتوانید اتّفاق بزرگی را محقَّق کنید ، نوروز است . بعد ، خود حضرت مثال می‌زنند و می‌فرمایند : آن روزی که جناب آدم و حوّا ، پا بر روی زمین گذاشتند ، نوروز بود ؛ برای بنی آدم و نوع بشر ، روز نویی بود . روزی که حضرت نوح - بعد از توفان عالمگیر - کشتی خود را به ساحل نجات رساند ، «نوروز» است ؛ روز نویی است و داستان تازه‌ای در زندگی بشر آغاز شده است . روزی که قرآن بر پیغمبر نازل شد ، روز نویی برای بشریت است - حقیقت قضیه همین است ؛ روزی که قرآن برای بشر نازل می‌شود ، مقطعی در تاریخ است که برای انسانها روز نو است - روزی هم که امیرالمؤمنین علیه‌السّلام به ولایت انتخاب شد، روز نو است .

اینها همه ، «نوروز» است ؛ چه از لحاظ تاریخ شمسی ، با اوّلِ ماه «حَمَل» مطابق باشد یا نباشد . این نیست که حضرت بخواهند بفرمایند که این قضایا ، روز اوّلِ «حَمَل» - روز اوّلِ فروردین - اتّفاق افتاده است ؛ نخیر . بحث این است که هر روزی که این طور خصوصیاتی در آن اتّفاق بیفتد، روز نو و «نوروز» است ؛ چه اوّل فروردین ، چه هر روز دیگری از اوقات سال باشد .

امام خامنه ای 1377/01/01 بیانات در دیدار زائرین حرم مطهر رضوی

۱) عوالی‏اللآلی، ابن ابی جمهور احسائی ج 3 ص 41. مستدرک الوسائل، محدث نوری، ج 6، ص 352 . بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج 56 ، ص91

روایت و ترجمه آن در ادامه مطلب

« قال دخلت على أبی عبد الله ع فی صبیحة یوم النیروز فقال یا معلى أ تعرف هذا الیوم قلت لا و لکنه یوم یعظمه العجم و تتبارک فیه قال کلا و البیت العتیق الذی ببطن مکة ما هذا الیوم إلا لأمر قدیم أفسره لک حتى تعلمه فقلت لعلمی هذا من عندک أحب إلی من أن أعیش أبدا و یهلک الله أعداءکم قال یا معلى یوم النیروز و هو الیوم الذی أخذ الله فیه میثاق العباد أن یعبدوه و لا یشرکوا به شیئا و أن یدینوا فیه‏ برسله و حججه و أولیائه و هو أول یوم طلعت فیه الشمس و هبت فیه الریاح اللواقح و خلقت فیه زهرة الأرض و هو الیوم الذی استوت فیه سفینة نوح على الجودی و هو الیوم الذی أحیا الله فیه القوم الذین خرجوا من دیارهم و هم ألوف حذر الموت فقال لهم الله موتوا ثم أحیاهم و هو الیوم الذی هبط فیه جبرئیل على النبی ص و هو الیوم الذی کسر فیه إبراهیم أصنام قومه و هو الیوم الذی حمل فیه رسول الله ص أمیر المؤمنین ع على منکبیه حتى رمى أصنام قریش من فوق بیت الحرام فهشمها »
ترجمه:
و همچنین از معلی روایت شده است که در صبح روز نوروز بر امام صادق (ع) وارد شدم و گفت : ای معلی آیا این روز را می شناسی ؟ گفتم نه اما روزی است که ایرانیان آن را بزرگ می دارند و در آن به همدیگر تبریک می گویند گفت نه و قسم به کعبه در شهر مکه این روز جز برای کاری قدیم و دیرینه نیست که برای تو بیان و آشکار می کنم پس گفتم دانشی اینگونه از جانب شما نزد من ، از اینکه جاودانه باشم دوست داشتنی تر است و خداوند دشمنان شما را نابود گرداند . گفت ای معلی روز نوروز روزی است که خداوند از بندگان پیمان گرفت که او را بپرستند و چیزی را برای او شریک قرار ندهند و پیرو آیین فرستادگان و حجت ها و دوستانش باشند و آن روز اولین روزی است که خورشید طلوع کرد و بادهای بارورکننده وزیدند و شکوفه و گل های زمین آفریده شد و آن روزی است که کشتی نوح بر کوه جودی قرار گرفت و آن روزی است که خداوند در آن مردمانی که تعدادشان به هزاران نفر می رسید و از ترس مرگ از خانه هایشان خارج شده بودند زنده گردانید پس خداوند به آنان فرمود بمیرید سپس آنان را زنده کرد و آن روزی است که جبرئیل بر پیامبر (ص) فرود آمد و آن روزی است که حضرت ابراهیم (ع) بت های قوم خود را شکست و آن روزی است که رسول خدا (ص) امام علی (ع) را بر شانه های خود نشاند تا اینکه بت های قریش را از بالای خانه خدا پرت کرد و آنان را شکست .